بازاریابی اجتماعی نوعی از بازاریابی است که در آن اهداف تجاری ومالی در درجه اول اهمیت قرار ندارند و به اثرات مثبت اجتماعی آن بیشتر توجه می شود. برای مثال؛ در زمینه بهداشت عمومی، بازاریابی اجتماعی موجب ارتقاء سلامت عمومی، افزایش آگاهی و ایجاد تغییرات رفتاری می شود. بازاریابی اجتماعی مدتی است که به صنعت بزرگی تبدیل شده است. بازاریابی اجتماعی در ابتدا با تبلیغات روزنامه ها و بیلبوردها به عموم ارائه می شد، اما مشابه بازاریابی تجاری، امروزه با دنیای مدرن سازگارتر شده است. متداول ترین نوع استفاده از بازاریابی اجتماعی در جامعه امروز، از طریق بازاریابی شبکه های اجتماعی است.
بازاریابی اجتماعی به دنبال چیست؟
بازاریابی اجتماعی به دنبال توسعه و ادغام مفاهیم بازاریابی با رویکردهای دیگر تحولات اجتماعی است. بازاریابی اجتماعی با هدف تاثیرگذاری بر رفتارهایی که افراد و جوامع برای منافع بیشتر اجتماعی از آن سود می برند، انجام می شود. در این فرآیند، هدف این است که برنامه های تغییر و تحول اجتماعی موثری ارائه شود که کارآمد، عادلانه و پایدار باشند. اکنون بازاریابی اجتماعی فراتر از تاثیرگذاری بر رفتارهای فردی است. این امر تغییرات اجتماعی و فرهنگی و ساختاری مرتبط با موضوعات اجتماعی را ارتقا می بخشد. بازاریابی اجتماعی استفاده از اصول بازاریابی برای فعال کردن ایده ها و اقدامات فردی و جمعی در راستای تحول اجتماعی به صورت مؤثر، کارآمد، عادلانه و پایدار است.
هشت مولفه اساسی در بازاریابی اجتماعی
- جهت گیری مصرف کننده برای تحقق اهداف اجتماعی
- تاکید بر مبادله داوطلبانه کالا و خدمات بین ارائه دهندگان و مصرف کنندگان
- تحقیق و تجزیه و تحلیل مخاطبان و استراتژی های تقسیم
- استفاده از تحقیقات دقیق در طراحی محصول و انتخاب شعار تبلیغات
- تجزیه و تحلیل کانال های توزیع (یا ارتباطی)
- استفاده از ترکیب بازاریابی و استفاده از ترکیب محصول، قیمت و مکان در برنامه ریزی
- ایجاد یک سیستم ردیابی فرآیند با عملکردهای کنترل کننده و یکپارچه
- ایجاد یک فرآیند مدیریتی که شامل تجزیه و تحلیل مسئله، برنامه ریزی و اجرا است
تفاوت بین بازاریابی اجتماعی و بازاریابی تجاری چیست؟
اگرچه بازاریابی اجتماعی ابزارهای زیادی را از بازاریابی تجاری وام می گیرد، اما هدف اصلی آن منافع اجتماعی است نه سوددهی و کسب در آمد. به عنوان یک رشته، آن را به علوم اجتماعی و رفتاری و همچنین سیاست های اجتماعی، مرتبط می دانند. این نوع بازاریابی با درک عوامل محیطی که بر شیوه های رفتار افراد تاثیر می گذارد، ترسیم می شود.
آیا بازاریابی اجتماعی در مناطقی غیر از سلامت قابل استفاده است؟
برنامه های بهداشتی مانند ارائه طرح هایی برای کاهش مصرف سیگار یا بهبود رژیم غذایی افراد، از مشهورترین نمونه های مداخلات بازاریابی اجتماعی در زمینه سلامت است. اما بازاریابی اجتماعی به طور فزاینده ای برای مقابله با بسیاری از نقاط ضعف رفتاری از جمله پایداری، تامین مالی، جرم، ایمنی جاده ای و اشتغال استفاده می شود.
تفاوت بین بازاریابی اجتماعی و ارتقاء سلامت چیست؟
سازمان بهداشت جهانی، ارتقاء بهداشت را به این صورت تعریف می کند: فرآیند قادر ساختن مردم برای افزایش کنترل بر سلامتی آنها. این امر بیش از تمرکز بر رفتارهای فردی به سمت طیف گسترده ای از مداخلات اجتماعی و زیست محیطی حرکت می کند. بدیهی است که بین اهداف ارتقاء سلامت و بازاریابی اجتماعی برای سلامت، شباهت های بسیاری وجود دارد.
آیا بازاریابی اجتماعی فقط بازاریابی با استفاده از رسانه های اجتماعی است؟
خیر، ابزارها و شبکه های اجتماعی نظیر فیسبوک و تلگرام و اینستاگرام، به طور فزاینده ای روش های رایج برای رسیدن به مخاطبان و انتشار پیام های اجتماعی هستند، اما مهم است که این بازاریابی شبکه های اجتماعی از بازاریابی اجتماعی متمایز شود. بازاریابی اجتماعی، رویکردی است که برای توسعه فعالیت هایی با هدف تغییر یا حفظ رفتار مردم به نفع افراد و جامعه مورد استفاده قرار می گیرد. رسانه های اجتماعی ممکن است بخشی از ابزارها برای ایجاد تعامل با مخاطبان خاص باشند، اما نمی توان گفت که اجرای فرآیند بازاریابی اجتماعی کاملا وابسته به شبکه های اجتماعی می باشد.
چگونه بازاریابی اجتماعی با اقتصاد رفتاری مطابقت دارد؟
اقتصاد رفتاری به عنوان یکی از مهمترین ابزارهایی است که بازاریابان اجتماعی می توانند هنگام برنامه ریزی یک برنامه تغییر رفتار از آن استفاده کنند. اقتصاد رفتاری می تواند بسیار مؤثر باشد. اگر می خواهید در یک بستر یک طرفه بر افراد تاثیر بگذارید حتما باید از یک برنامه اقتصاد رفتاری استفاده کنید. رفع معضل چاقی، سیگار کشیدن، حفظ محیط زیست و غیره به یک فرآیند منظم بازاریابی اجتماعی نیاز دارد وهنگامی که شما آن را با اقتصاد رفتاری تلفیق می کنید به جای جایگزین کردن آن، قدرتمندتر می شوید.
بازاریابی اجتماعی استراتژیک چیست؟
بازاریابی اجتماعی رویکردی است که برای پرداختن به موضوعات استراتژیک (بالادست) و همچنین عملیاتی (پایین دست) استفاده می شود. بازاریابان اجتماعی معمولا تلاش های خود را در پایین دست، متمرکز بر تغییر رفتارهای فردی می کنند. اما اغلب تا زمانی که هنجارها تغییر نکرده و رفتار مورد نظر مشاهده شود، تغییرات مورد نظر می توانند تاثیر محدودی داشته باشند. بازاریابان اجتماعی با حرکت بیشتر در بالادست و درگیر کردن سیاست گذاران، سازمانها یا گروههای اجتماعی، برای رفع موانع محیطی، شانس بهتری برای ایجاد تغییرات پایدار و تاثیرگذار خواهند داشت.
چگونه می توانیم بازاریابی اجتماعی را در تجارت خود پیاده کنیم؟
1- علت را انتخاب کنید
احتمالا باید به معضل ها و چالش های مختلفی فکر کنید که نیاز به پشتیبانی دارند. البته، می توانید روی بیش از یک موضوع تمرکز کنید. با این حال، سعی کنید یک بار یک مشکل اجتماعی را انتخاب کنید تا بتوانید روی آن تمرکز کنید، اهدافی را تعیین کنید و به نتیجه برسید تا برنامه خود را برای دستیابی به یک هدف خاص دنبال و ایجاد کنید.
2- به خدماتی که میتوانید ارائه دهید فکر کنید
مرحله بعدی، فکر کردن در مورد اقداماتی است که می توانید در شغل خود انجام دهید، تا به این مشکل خاص اجتماعی که قبلا انتخاب کرده اید، به نحوی کمک کنید. به اقداماتی فکر کنید که ارتباطی با تجارت شما دارد. بنابراین، عمل کردن راحت تر می شود، زیرا شما در حوزه عمل خود به عنوان یک مرجع عمل می کنید. اگر دقت کنید، میبینید که بیشتر اقدامات بازاریابی اجتماعی شرکت ها مربوط به کسب وکار آنهاست. مثلا مک دونالد چند سالی است که اقدام به فروش همبرگرهایی با گوشت ارگانیک نموده است. این یک بازاریابی اجتماعی مرتبط با کسب و کار یک برند است.
3- مخاطبان خود را درگیر کنید
این بسیار مهم است که مخاطب خود را درگیر عملکردهایی که ارائه می دهید، کنید. به استراتژی هایی بیاندیشید که توجه مردم را نه تنها به آنچه انجام می دهید، بلکه به آنچه از آن حمایت می کنید، جلب کنید. وقتی مردم ارزش اقدامات شما را بدانند، مشارکت فعالانه در پروژه های شما برای آنها ساده تر خواهد بود. مثلا اگر از یک موسسه بیماران سرطانی حمایت می کنید، در رستوران خود با نصب پوسترهایی از مردم بخواهید تا به کمپین حمایتی شما بپیوندند.
4- در تبلیغ اقدامات اجتماعی، سرمایه گذاری کنید
بسیار مهم است که برای تبلیغ اقدامات اجتماعی، در کمپین هایی خاص سرمایه گذاری کنید. حتی اگر مخاطب بسیار کمی داشته باشید، وقتی به دلایل اجتماعی آن فکر می کنید، این کار ارزشمند است. بنابراین، برای سرمایه گذاری در تبلیغاتی که شما انجام می دهید، وقت و هزینه جداگانه ای اختصاص دهید. هنگامی که کمپین اجتماعی شما به تعداد مخاطبان بیشتری دست پیدا کند و مردم ارزش آنچه را که شما انجام می دهید را درک کنند، تمام سرمایه گذاری شما بازخواهد گشت. و حتی اگر لزوما این سرمایه نزد شما بازنگردد، ارزش اجتماعی این اقدامات در تجارت شما باقی خواهد ماند.
5- جستجو برای پیدا کردن شرکا
هر زمان که می توانید، به دنبال شرکت های دیگر و کارآفرینان علاقمند به این نوع اقدامات باشید. این می تواند به شما در رسیدن سریع تر به اهداف مدنظرتان کمک کند و همچنین برای مشکل اجتماعی که سعی در حل آن دارید، مفید واقع شوید. هرچه افراد بیشتری درگیر یک علت شوند، احتمال برطرف شدن آن بیشتر می شود. می توانید سعی کنید افرادی که در منطقه شما هستند را درگیر کنید یا حتی به دنبال مناطق مرتبط باشید. صرف نظر از دلیلی که شما انتخاب می کنید، به یاد داشته باشید که فکر کردن در مورد مزایای اجتماعی نه تنها به جامعه وافراد پیرامون شما کمک می کند بلکه باعث می شود افراد به کسب و کار شما با چشم دیگری نگاه کنند. بنابراین، سعی کنید در هر کجا که هستید تفاوت را ایجاد کنید.
مزایای بازاریابی اجتماعی
در صورت استفاده صحیح، بازاریابی اجتماعی، می تواند یک ابزار جدید بازاریابی باشد. اثرات سودمند بازاریابی اجتماعی برای یک تجارت می تواند بسیار چشمگیر باشد، اما باید به خاطر داشت که باید از آن به بهترین وجه ممکن استفاده شود. بازاریابی اجتماعی به مشاغل و وب سایت ها اجازه می دهد تا با استفاده از انواع مختلف رسانه های اجتماعی مانند وبلاگ ها، سایت های اشتراک گذاری فیلم و عکس، شبکه های اجتماعی و وب سایت های نشانه گذاری اجتماعی، محبوبیت بیشتری در اینترنت کسب کنند.
شش مزیت مشخص برای بازاریابی اجتماعی وجود دارد:
1- مصرف محصولات مطلوب اجتماعی را ترویج می کند.
2- آگاهی سلامت را در افراد ترویج می کند و به آنها کمک می کند تا سبک زندگی سالم تری داشته باشند.
3- در ایجاد ابتکارات جدید کمک می کند.
4- به ریشه کنی معضل های اجتماعی که بر جامعه و کیفیت زندگی تاثیر می گذارد، کمک می کند.
5- یکی از ارزان ترین راه های بازاریابی است.
6- یکی از بهترین مزایای آن این است که هرکسی حتی در خانه خود نیز می تواند از آن استفاده کند.
نمونه های بازاریابی اجتماعی
- کمپین های ارتقاء سلامت
- کمپین های ضد دخانیات
- کمپین های ضد مواد مخدر
- کمپین های ضد آلودگی
- کمپین های ایمنی جاده
- کمپین های حفظ محیط زیست
- کمپین های بازاریابی سبز
- کمپین های حمایت از کودکان کار
_____________________________________________________________
همچنین در زمینه ی بازاریابی میتوانید مقالات زیر را مطالعه نمایید:
